زیست فناوری

به همت مرکز فن بازار ملی ایران معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری، ایده‌های پیشنهادی در راستای افزایش ماندگاری و کیفیت میوه در سردخانه دریافت می‌شود.

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کاهش کیفیت نگهداری میوه در سردخانه‌ها به دلایلی چون رسیدن میوه، آلودگی‌های باغی و نظایر آن، امری رایج است. هرساله تلاش می‌شود کیفیت خدمات ارائه‌شده به مشتریان، با ضدعفونی‌های مکرر حین نگهداری، تعامل با باغداران و آموزش آن‌ها جهت رعایت نکات قبل و حین برداشت و اطلاع‌رسانی مداوم در خصوص زمان مناسب خروج میوه از سردخانه، بهبود یابد و میزان کاهش کیفیت میوه حین نگهداری به حداقل برسد، اما ضدعفونی‌های انجام‌شده قبل از ورود و حین نگهداری کالا، کنترل دما و رطوبت و تهویه روزانه سالن‌ها تاکنون نتوانسته است مقدار کاهش کیفیت نگهداری میوه و ضایعات را به حداقل برساند.

امروزه استفاده از سردخانه‌های کنترل اتمسفر جهت کاهش تنفس و افزایش مدت ماندگاری میوه، دستگاه‌های جاذب اتیلن جهت کاهش میزان تنفس و حفظ وزن و سطح قند میوه و کاهش رشد و نمو قارچ‌ها و عوامل بیماری‌زا، دستگاه‌های مه پاش اولتراسونیک جهت رطوبت دهی مناسب و کاهش آسیب‌های ناشی از رطوبت، استفاده از فناوری فاگینگ جهت تزریق گاز حین نگهداری و از بین بردن اسپور قارچ‌ها در انبار، گرمادرمانی و افزایش مقاومت میوه، فناوری‌هایی هستند که جهت بهبود ماندگاری و کیفیت میوه در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می¬گیرد و در ایران نیز به‌تدریج در حال فراگیر شدن است.

شرح نیاز فناورانه

شرکت متقاضی از سه واحد سردخانه‌ای بهره می‌برد که این واحدها به ترتیب دارای 92، 25 و 18 اتاق سردخانه‌ای هستند و ظرفیت مجموع این سردخانه‌ها 24500 تن است. این واحدها قابلیت نگهداری همه میوه‌های تازه را دارند (به‌طور عمده می‌توان از سیب، انواع مرکبات، انار، آلو، هلو، شلیل، گلابی نام برد) و استاندارد 830 (آیین کار نگهداری میوه‌ها و سبزی‌ها در سردخانه) برای همه میوه‌ها رعایت می‌شود.

در سردخانه‌های بالای صفر کشور، میوه‌های متنوعی در دوره‌های زمانی مختلف نگهداری می‌شوند. ارائه خدمات جهت نگهداری انواع میوه در سردخانه‌های مختلف تقریباً مشابه است. آنچه حائز اهمیت است، کاهش کیفیت میوه در حین نگهداری است که حتی با نگهداری میوه در شرایط استاندارد تدوینی از سوی اداره استاندارد یا مراجع معتبر علمی، به صفر نمی‌رسد. عوامل متعددی در افت کیفیت میوه¬ها در حین نگهداری مؤثر است که از مراحل قبل از برداشت میوه آغاز می‌شود و در حین نگهداری در سردخانه و ورود به بازار ادامه می‌یابد.

در سردخانه‌ها با تکنولوژی‌های تبرید معمولی، موارد قابل‌کنترل شامل دما، رطوبت و تهویه سالن‌های نگهداری است، لذا جهت بهبود کیفیت نگهداری و کاهش ضایعات ناشی از رسیدگی میوه و پوسیدگی‌های قارچی، سردخانه‌ها نیازمند بکار بردن تکنولوژی‌های تکمیل‌کننده می‌باشند که علاوه بر کنترل دما، رطوبت و شرایط کلی نگهداری میوه، اثر سایر فاکتورهای مؤثر بر کاهش کیفیت نگهداری میوه را نیز به حداقل برساند تا میوه کیفیت بازارپسندی خود را حفظ کند و به‌تبع آن رضایت مشتری و حفظ مشتریان محقق شود.

ازآنجایی‌که که سردخانه یک حلقه از زنجیره میوه را تشکیل می‌دهد، علیرغم رعایت کلیه نکات حین نگهداری از سایر عوامل در حلقه‌های پیشین خود تأثیر می‌پذیرد که می‌توان از زمان نامناسب برداشت، عدم رعایت نکات لازم در حین برداشت و آسیب‌های پوستی ناشی از آن، آلودگی میوه در باغ حین برداشت، ترکیب نامناسب سموم و کود در حین داشت، آلودگی بسته‌بندی میوه اعم از سبد، کارتن، جعبه، استفاده از پوشال نامناسب، استفاده نادرست از کاغذ گراف در بسته‌بندی و نظایر آن نام برد.

کلیه عوامل یادشده در حین نگهداری میوه سبب کاهش کیفیت آن شده و ضایعات ناشی از ایجاد لک‌های پوستی، پوسیدگی و آلودگی‌های قارچی را افزایش می‌دهد و رعایت نکات بهداشتی و رعایت دما، رطوبت و تهویه مطابق با استاندارد نگهداری هر کالا نمی‌تواند آن را کنترل یا از بین ببرد.

همچنین میوه‌های فرازگرا در حین نگهداری تنفس می‌کنند و گاز اتیلن تولید می‌کنند که تولید این گاز سبب افزایش تنفس، تسریع رسیدگی میوه‌ها، کاهش مدت ماندگاری در سردخانه و درنهایت از دست رفتن کیفیت مناسب میوه هنگام ورود به بازار می‌شود. اتیلن تولیدی از میوه‌های فرازگرا بر کیفیت سایر میوه‌هایی تأثیر می‌گذارد که در سردخانه نگهداری می‌شوند و به اتیلن حساس هستند. از سویی دیگر رشد کپک و افزایش اتیلن نیز با هم رابطه مستقیم دارند، لذا استفاده از راهکارهایی که سبب کاهش آلودگی¬های پس از برداشت و اتیلن تولیدی میوه‌ها در سالن‌های نگهداری شود، می‌تواند کیفیت نگهداری میوه¬ها در سردخانه را بهبود داده و از ضایعات احتمالی بکاهد.

الزامات پیشنهادها:

فاز اول این پروزه دریافت پروپوزال‌ها و فاز دوم آن داوری پروپوزال‌ها و تعیین پروپوزال منتخب است. راه‌حل‌ها و پیشنهادها باید این الزامات را رعایت کنند: راهکار پیشنهادی باید تنفس میوه به‌طور محسوسی کاهش دهد. راهکار پیشنهادی باید رسیدن میوه را به تأخیر بیاندازد. راهکار پیشنهادی باید افت وزن میوه را کاهش دهد. راهکار پیشنهادی باید میزان اسیدیته و قند میوه را در سطح مطلوب نگه دارد. راهکار پیشنهادی باید رشد و نمو قارچ‌ها و باکتری‌ها در حین نگهداری را کاهش دهد. راهکار پیشنهادی باید آلودگی اسپور قارچ را از بین ببرد. راهکار پیشنهادی باید عطر، طعم و کیفیت ظاهری میوه را حفظ کند. راهکار پیشنهادی باید کیفیت میوه در انتهای دوره نگهداری را در سطح مطلوبی نگه دارد. راهکار پیشنهادی باید سبب کاهش آلودگی‌های پس از برداشت و اتیلن تولیدی میوه‌ها در سالن‌های نگهداری شود.

 راه‌حل‌های پیشنهادی لزوماً محدود به این پیشنهادها نیستند: ارائه راه‌حل‌هایی که منجر به کاهش تنفس میوه  شوند (مثل استفاده از دستگاه‌های جاذب اتیلن(، ارائه راه‌حل‌هایی که منجر به کاهش آلودگی‌های قارچی و پوسیدگی میوه  شوند (مثل استفاده از فاگینگ در حین نگهداری(، ارائه راه‌حل‌هایی که منجر به حفظ کیفیت میوه  شوند (مثل استفاده از گرمادرمانی(. رویکردهای غیر قابل قبول  استفاده از روش‌هایی است که میوه‌ها را تفکیک کند، شستشو دهد و واکس بزند. همکاری براساس پیشنهاد‌ها قابل‌مذاکره خواهد بود. تشریح کلیه مراحل فنی، تشریح خروجی‌های حاصل از فرایند، جدول زمان‌بندی و مراحل اجرای روش موردنظر، هزینه‌های موردنیاز برای اجرای طرح، توصیف تیم/ سازمان (رزومه علمی و اجرایی تیم یا فرد( باید در طرح ارائه شده مشخص شود.

ایده های پیشنهادی در راستای افزایش ماندگاری و کیفیت میوه در سردخانه به همت مرکز فن بازار ملی ایران، دریافت می‌شود. مرکز فن‌بازار ملی ایران با ابلاغیه شورای عالی انقلاب فرهنگی و تحت نظارت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با هدف توسعه بازار فناوری در کشور فعالیت می‌کند.