زیست فناوری

خاویار گیاهی یا کینوا، گیاهی است که به علت مصرف خوراکی دانه معروف است. این گیاه جزو غلات نیست اما دارای خواصی مشابه و حتی بیشتر است. علاوه بر دانه، از برگ گیاه¬های جوان به عنوان سبزی تازه و یا به صورت پخته استفاده می¬گردد. به علت خواص فوق‌العاده‌¬ی دانه‌های این گیاه به آن «مادر همه‌ی دانه‌های خوراکی» می‌گویند.

این گیاه بسیار سبک‌تر و خوش هضم‌تر از دانه‌های برنج و منبع غنی اسید آمینه¬های ضروری، منیزیم، الیاف غذایی و حاوی گلوتن است. برای کسانی که دارای رژیم غذایی بوده و گیاهخواراند این گیاه توصیه می‌شود. کینوا سرشار از کربوهیدرات‌های مفید برای تامین انرژی بدن است. همچنین دانه آن در ثابت نگه داشتن سطح قند خون موثر است، ولی اهمیت اصلی این محصول در عملکرد منطقی آن حتی در خاک¬های فقیر است.

 توالی یابی با کیفیت بالا ژنوم کینوا می¬تواند در آینده به توانایی ما برای تغذیه جمعیت رو به رشد در جهان کمک کند. اخیرا یک گروه بین¬المللی از پژوهشگران از جمله متخصصین اصلاح نژاد گیاه کینوا از دانشگاه وگنینگن هلند توالی کامل DNA این گیاه را در در نشریه معتبر Nature به چاپ رسانده اند. جدیدترین داده های به دست آمده از توالی DNA کینوا در حال حاضر توسط متخصصین اصلاح نژاد برای توسعه انواع جدیدی از این گیاه مورد استفاده قرار می گیرد که علاوه بر قابلیت رشد در خاک شور و فقیر، از نظر ذائقه برای عموم مردم نیز مورد پسند باشد. 

محققین از داده های جدید توالی یابی ژنوم کینوا در شیوه¬های مختلفی بهره برده اند که از جمله آنها می توان به توسعه گونه-های کینوا در جهت تطبیق با شرایط مطلوب مصرف کنندگان و کشاورزان اشاره کرد. برای مثال داده های حاصل از توالی یابی به کشف جهشی منجر شده که در بعضی از انواع کینوا که فاقد مزه تلخ هستند رخ داده است. این گونه¬های شیرین نیازی به حذف مواد تلخ نداشته و کشت و استفاده از آنها با صرفه جویی حدود 15 تا 20 درصدی همراه است. با دانش جدید در مورد DNA کینوا، به سرعت و به راحتی می¬توان گیاهانی تولید کرد که فاقد مواد ایجاد کننده طعم تلخی هستند. 

از آنجا که ایران کشوری با تنوع آب و هوایی فراوان و جمعیتی رو به رشد است و نیاز غذایی مردم با استفاده از پتانسیل¬های تولید محصولات کشاورزی است، از ضروریات و الزامات کشور شناخت و توسعه گیاهان با پتانسیل بالای کشت در خاک فقیر است که این مهم وظیفه¬ای سنگین بر دوش بخش کشاورزی و به خصوص تحقیقات کشور است.

منبع: نشریه Nature