زیست فناوری، سلامت و فناوری های پزشکی

دریچه هموستاز یک دریچه الاستومری است که در یک محفظه محکم قرار داده شده و مسیری یک طرفه به درون رگ را فراهم می‌کند تا ضمن امکان‌پذیر کردن حرکت ابزارهای مورد استفاده در مداخلات عروقی (نظیر آنژیوگرافی)؛ با آب‌بند نمودن مسیر از نشت بیش از حد خون و همچنین ورود هوا به سیستم عروقی بیمار جلوگیری کند. در این طرح پژوهشی که با حمایت ستاد توسعه زیست‌فناوری و با همکاری سرباز نخبه آقای عبدالرحمن حقیقی و آقای مهندس جعفر اعتمادی شریف اجرا شد، دستگاه بومی تولید انبوه این قطعه حیاتی در شیت آنژیوگرافی طراحی و ساخته شد تا با تکیه بر توانمندی داخلی، قدمی در راستای خودکفایی ایران اسلامی در این زمینه برداشته شود.

در فاز اول این طرح، ابتدا جنس و طراحی دریچه‌های موجود در بازار داخلی و جهانی بررسی و سپس با مشاوره گرفتن از پزشکان متخصص و همچنین بررسی گزارش‌ها و اختراعات ثبت شده بین‌المللی، مهم‌ترین چالش‌ها و همچنین طراحی و جنس مطلوب دریچه مشخص شد. در این مرحله تصمیم گرفته شد تا دریچه از جنس سیلیکون و با طراحی شکاف ضربدری تولید شود و طراحی دستگاه حول رسیدن به این هدف انجام پذیرفت.

در فازهای بعدی این طرح، قسمت‌های قالب نمونه‌زنی، کیت تزریق سیلیکون، مکانیزم برش و واحد کنترل طراحی و ساخته شدند و بهینه‌سازی‌های لازم انجام گرفت. به‌عنوان مثال، در قسمت قالب نمونه‌زنی، با بهینه‌سازی عمق حفرات، هندسه راه خروج هوا، پولیش سطح و غیره ایراداتی نظیر کدری قطعه و وجود حباب در آن به حداقل ممکن کاهش داده شد. در ادامه، کیت تزریق سیلیکون با تمرکز بر تزریق فشاری سیلیکون مایع، از ۲ جزء هم‌حجم A و B طراحی گردید و سپس یک مکانیزم برش خلاقانه و ابداعی جهت ایجاد برش با ویژگی‌های مورد نظر روی قطعه سیلیکونی قالب‌زده شده طراحی و ساخته شد. در نهایت یک واحد کنترل جهت کنترل عملکرد دستگاه طراحی شد تا دستگاه تکمیل شود.

از مهم‌ترین چالش‌های موجود در این مسیر می‌توان به ضرورت قرارگیری دستگاه در اتاق تمیز و نیاز به تأمین الزامات آن از جمله قابلیت استریل کردن دستگاه، امکان باز شدن آن در محل جهت عملیات‌های تمیزکاری و تعمیر و همچنین عدم ایجاد ذرات معلق هنگام کارکردن دستگاه اشاره کرد. با وجود تمام چالش‌ها، دستگاه ساخته شده در این طرح، تمامی آزمون‌های لازم را با موفقیت طی کرده و تمامی الزامات اعتبارسنجی را تأمین می‌‌کند. این‌گونه طرح‌های موفق، ضرورت تداوم حمایت ستاد محترم توسعه زیست‌فناوری از طرح‌های سرباز نخبگی را بیش از پیش برجسته می‌کند.