زیست فناوری، سلامت و فناوری های پزشکی

سیدعلیرضا ناجی از تغییرات ویروس کووید ۱۹ در ساختار پروتئین اسپایک آن خبر داد و افزود: اولین نمونه این ویروس جهش یافته در مرد سالمندی با ضعف سیستم ایمنی و در شهر کمبریج کشور انگلستان مشاهده شد که متأسفانه با وجود درمان‌های مداخله‌ای نتیجه این حمله ویروسی منجر به مرگ این بیمار شد. با بررسی ژنتیکی این ویروس مشخص شد که ویروس جدید کووید ۱۹ دچار تغییراتی شده است.

ناجی، مهم‌ترین تغییرات این ویروس جهش یافته را حذف برخی از ویژگی های ژنتیکی ویروس ذکر کرد و توضیح داد: لزوماً تغییر در عملکرد ویروس مربوط به اضافه شدن آیتم‌های جدید نیست بلکه در مواردی حذف برخی ویژگی‌های ژنتیکی ویروس می‌تواند بیماری‌زایی ویروس را تحت تأثیر جدی قرار دهد. به گفته وی، اگر چنانچه تغییرات ژنتیکی در ژنوم ویروس‌ها ایجاد شود، عملکرد ویروس دچار دگرگونی خواهد شد. ناجی با بیان اینکه تغییرات ویروس کرونایی که در انگلستان دیده شد، بیشتر مربوط به منطقه‌ای در جنوب شرق این کشور است، گفت: به تازگی موارد جدید جهش ویروسی کرونا در لندن هم دیده شده است. وی با بیان اینکه با شیوع ویروس جهش یافته کرونا مقررات سفت و سخت و محدودیت‌های کرونایی در انگلستان برقرار شده، از اظهار نگرانی جامعه جهانی نسبت به انتشار ویروس جهش یافته کرونا در دنیا خبر داد.

ناجی با بیان اینکه تحقیقات انجام شده گواه این مطلب است که سرعت سرایت پذیری ویروس جدید کرونا به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده، افزود: طبق شواهد سرعت انتقال ویروس، ۷۰ درصد بیشتر شده است. رئیس مرکز تحقیقات ویرس شناسی دانشگاه ادامه داد: به طور کلی هر تغییری که در پروئتین هدف واکسن ایجاد شود، این نگرانی و علامت سوال را ایجاد می‌کند که آیا واکسن‌هایی که در حال ورود به بازار هستند همچنان کارایی لازم را دارند یا خیر. وی با بیان اینکه سابقه جهش ویروس کرونا تنها مربوط به انگلستان نیست، ادامه داد: در بهار سالی که گذشت چندین جهش محدود در کشورهای دیگر هم مشاهده شد ولی به این دلیل که تعداد و موارد گزارش شده بسیار کم بود خیلی این موضوع مورد توجه قرار نگرفت. ناجی با بیان اینکه طی چند روز اخیر اعلام شده در آفریقای جنوبی نیز جهش کرونا ویروس با سرعت تکثیر بیشتر دیده شده است، گفت: پیک دومی از کرونا که در آفریقای جنوبی شکل گرفت، مربوط به همین جهش است.

وی با بیان اینکه بین ۱۰ تا ۲۰ تغییر در ساختار کرونا ویروس جهش یافته شناسایی شده، ادامه داد: تئوری‌هایی وجود دارد که نشان از تحت تأثیر قرار گرفتن واکسن در مقابل این ویروس جدید دارد. رئیس مرکز تحقیقات ویرس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تاکیدکرد: چیزی که مشخص است، حکایت از قدرت انتقال این ویروس نسبت به سویه های قبلی دارد. وی به مشاهده تجربی و شخصی برخی از پزشکان در باره جهش ویروس جدید کرونا اشاره کرد و گفت: طبق این شواهد این ویروس بیشتر جوانان را مبتلا و درگیر می‌کند.

ناجی با اشاره به اینکه در کشورهای انگلستان، استرالیا، آلمان و هلند نمونه‌های جدید ویروس جهش یافته کرونا دیده شده به محدودیت‌های شدید جهانی و منع تردد و پروازها برای کنترل روند شیوع بیماری اشاره کرد. به گفته وی، تغییر در عملکرد ویروس، تغییر دوره بیماری و یا وخیم‌تر شدن شرایط بیماران از جمله مواردی است که باید در مورد جهش ویروس جدید کرونا مورد تحقیق و بررسی قرار بگیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تاکید بر اینکه شناسایی و پایش تغییرات کووید ۱۹ بسیار اهمیت دارد گفت: این اهمیت از جنبه‌های مختلفی نظیر میزان اثربخشی واکسن، تغییر در بیماری‌زایی و تشخیص مورد توجه کادر درمان و بهداشت است. وی با بیان اینکه تنها روش شناسایی تغییرات در ژنوم تشخیص کرونا با روش‌های مولکولی میسر است اظهار کرد: شناسایی مربوط به ژنوم ویروس بسیار مهم است بنابراین اهمیت این موضوع صرفاً مربوط به شناسایی ویروس در انسان نیست بلکه در حیوانات و محیط هم اهمیت دارد.

ناجی گفت: جستجو درباره نحوه تکثیر ویروس در محیط از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که این ویروس مدام در حال تغییر و انتقال است مثلاً ابتدا گزارشاتی درباره انتقال از مورچه خوار و خفاش به دست ما رسید و در ادامه در دانمارک مشخص شد راسوها هم می‌تواند باعث مرگ و میر و بیماری‌زایی شوند. وی با بیان اینکه هر زمانی که ویروس از انسان به حیوان منتقل می‌شود و به انسان باز می‌گردد نگران کننده است توضیح داد: معمولاً در این موارد ویروس‌ها با تغییراتی روبرو می‌شود که هم در بیماری‌زایی و واکسیناسیون می‌تواند اثر گذار باشد.