زیست فناوری، سلامت و فناوری های پزشکی

زنجیره علوم اطلاعات زیستی شامل دانش هایی است که در آن کلیه اطلاعات زیستی از سطح مولکولی تا سطح جامعه جمع آوری، تحلیل و مدیریت می شود. رایانش زیستی به عنوان یکی از شاخه های این دانش با به کارگیری و تحلیل داده های زیستی، به توسعه الگوریتم های مدل سازی و شبیه سازی یک فرآیند زیستی در بستر فناوری اطلاعات می پردازد.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، امروزه کارکردهای رایانش زیستی در حوزه های مختلفی از قبیل کشاورزی، پزشکی و سلامت و سایر خدمات شهروندی در حال گسترش است. افزایش توجه به توسعه فناوری های زیستی در جهان نشان می دهد که درسال های آتی، حوزه سلامت به سمت توسعه خدمات مبتنی بر رایانش زیستی حرکت خواهد کرد. در کشور ما نیز علاوه بر لزوم حرکت مطابق با روند جهانی، مسائلی از قبیل مدیریت حفاظت و بهره برداری از ذخایر ژنتیکی و اجرایی کردن سیاست های سلامت با هدف تقدم پیشگیری بر درمان و بهبود کیفیت زندگی ، توسعه رایانش زیستی را اجتناب ناپذیر می‌کند.

بدین منظور، تقویت زیرساخت های فنی از قبیل تجهیزات کافی و پیشرفته برای اخذ نمونه و استخراج داده و بستر مناسبی برای ذخیره سازی و یکپارچه سازی، تحلیل و حفاظت از داده ها مورد نیاز است. علاوه بر آن، زیرساخت های قانونی برای حفظ حریم خصوصی و تعیین سطوح دسترسی به اطلاعات، مالکیت فکری و سایر الزامات قراردادی استفاده از داده ها نیز باید ایجاد شود.

رایانش زیستی شاخه‌ای مهم و بین رشته‌ای 

رایانش زیستی شاخه ای مهم و بین رشته ای از علم است که علوم مختلفی چون رایانه، ریاضی کاربردی ، آمار، پزشکی، بیولوژی مولکولی، علوم داروئی، ژنتیک، بیوشیمی، بیوفیزیک را شامل می شود و علاوه برحوزه انسانی در حوزه های دامپزشکی و کشاورزی نیز کاربرد فراوان دارد.

محققان دانشگاهی با استفاده از رشته رایانش زیستی، زمان و هزینه‌های مالی تحقیقات خود را به حداقل رسانده‌اند که همین موضوع کمک بزرگی به حوزه تحقیقات کشور خواهد بود.

رایانش زیستی یک رشته جدید در دو دهه اخیر است که از ترکیب رشته‌های مهندسی کامپیوتر، مخابرات، ریاضیات، آمار، هوش مصنوعی، بیوشیمی، ژنتیک، بیوتکنولوژی و غیره به وجود آمده است و در واقع یک دانش و فن میان رشته‌ای محسوب می‌شود.

مهم‌ترین تفاوت رشته رایانش زیستی با رشته‌های مشابه مانند بایوانفورماتیک گستره وسیع این رشته در حل مسائل پیچیده زیستی است که با توجه به اهمیت یافتن مسائل زیستی در دنیا، این رشته نیز اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

کاهش هزینه و زمان تحقیقات با کمک رایانش زیستی 

عباس نجاری دبیر کارگروه رایانش زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به ایجاد کارگروه رایانش زیستی به عنوان یک رشته مهم و نوپا در ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی، گفت: با توجه به تغییر شرایط اقلیمی در دنیا و ایران و تغییر، تحول و بازتابهای علمی این رشته در دنیا که تاثیر بسزایی در نگرش دانشمندان داشته است، ضرورت داشت که این رشته در ایران نیز مورد توجه بیشتری قرار گیرد.

وی افزود: در واقع در حال حاضر رشته رایانش زیستی نه تنها در حاشیه نیست، بلکه در متن امور علمی زیستی قرار گرفته است و می‌تواند به مراتب اعتبار و امتیاز فراتر و بیشتری به فعالیتهای علمی ببخشد به همین دلیل در ستاد توسعه زیست فناوری کارگروهی با همین عنوان شکل گرفته است تا با تغییرات روز دنیا همگام شویم.

نجاری با اشاره به یکی از دستاوردهای این رشته نوین، خاطرنشان کرد: در خصوص کاربرد این رشته می توان به داده کاوی به شیوه پردازش ابری اشاره کرد که نتیجه آن ارائه مدل‌های متنوع و فرضیه‌های نو و پیدا کردن راه‌های درمانی و داروهای جدید است که اگر از این موضوع درست استفاده کنیم تحولی بزرگ در حوزه دارو و درمان خواهیم داشت.

به گفته دبیر کارگروه رایانش زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی، در واقع رشته رایانش زیستی چیزی نیست جز گردهم آیی علوم وفنون مختلف، با هدف کشف رازهای آفرینش.

نجاری همچنین یادآور شد: این رشته در یک دهه قبل نسبت به امروز کاربرد اندکی داشت و توسعه نیافته بود و به توانایی آن شک جدی وجود داشت، ولی امروز به وضوح زیست پزشکی و رایانش زیستی در هم آمیخته‌اند و ارتباط محکم و پایداری بین آنها برقرار شده و به کمک یکدیگر دنیای شگفت انگیز دیگری را در حوزه علم و فناوری خلق کرده‌اند.

وی با اشاره به مزایای استفاده از این رشته، گفت: کارآزمایی‌هایی که با رایانش زیستی ترکیب شده‌اند، زیست پزشکی را کارآمدتر کرده‌اند.

راه‌اندازی نخستین زیرساخت ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات رایانش زیستی کشور 

سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری با اشاره به افتتاح نخستین زیر ساخت ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات رایانش زیستی کشور در آمل، گفت: رایانش ابری یک تلفیق بین علم ICT و بیوتکنولوژی است که برای بار نخستین بار در کشور راه اندازی می‌شود

وی افزود: در حوزه زیست فناوری ایران وضعیت مطلوبی دارد، وجود شرکت‌های بزرگ حوزه زیست فناوری در بخش دانش بنیان کمک‌های شایانی به کشور در این حوزه کرده است. از دیگر توانمندی‌های ایران در حوزه دانش بنیان می‌توان به پتانسیل صادرات قوی، نیروی انسانی ماهر و دانشگاه‌های تخصصی در این حوزه اشاره کرد.

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با اشاره به جایگاه علمی ایران در حوزه فناوری و اقتصاد دانش بنیان گفت: ایران رتبه خوب و قابل قبولی در این حوزه در کشور دارد به ویژه در بخش مقالات و ثبت اختراعات در سال‌های اخیر پیشرفت‌های شایانی داشته است.

وی با اشاره به راه‌اندازی رایانش ابری حوزه ارتباط و فناوری گفت: با ورود و راه‌اندازی این مهم در کشور امیدواریم بتوانیم در حوزه ژنتیک هم بهره ببریم و این دو علم را با هم ترکیب کنیم تا شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه باشیم.

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور  تصریح کر: پردازش و تجزیه و تحلیل داده های ژنتیکی جهت تشخیص زودرس، پیشگیری و درمان بیماریهای واگیر وغیرواگیر(عفونی ، سرطان، قلبی عروقی و غیره) از جمله وظایف این مرکز است.

توسعه رایانش زیستی در گرو همکاری دستگاه‌های ذیربط

در این میان توجه به مسائلی از قبیل تربیت نیروی متخصص و با تجربه، تامین اعتبارات لازم از سوی دولت و بخش خصوصی، فرهنگ سازی و آموزش جامعه و همگرایی متولیان اجرایی و ذی نفعان از جمله وزارت ارتباطات و اطلاعات، وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی، قوه قضائیه ، بیمه ها ، شرکت های دارویی و تجهیزات پزشکی نیز از دیگر الزامات مهم توسعه رایانش زیستی در کشور است.