زیست فناوری، سلامت و فناوری های پزشکی

دکتر رامین فاضل، مجری طرح و مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان در جمع خبرنگاران آغاز فعالیت این شرکت را در سال ۱۳۸۴ در حوزه بیوتکنولوژی دانست و گفت: آغاز فعالیت ما در زمینه تشخیص سرطان به روش‌های کم تهاجمی بود که در این راستا تلاش شد تا کیت‌هایی برای تشیخص سرطان با روش‌های کم تهاجمی ساخته شود. وی با بیان اینکه برای توسعه این فناوری قراردادی با یکی از شرکت‌های کشور آلمان منعقد شد، اظهار کرد: این پروژه موفقیت آمیز نبود و شاید دلیل آن این بود که در مرزهای دانش حرکت شده و در این زمینه هیچ محصولی تجاری سازی نشده بود.

فاضل، ادامه داد: از ۴ سال قبل تمرکز تحقیقات و پروژه‌های این شرکت کنترل کیفی فرآورده‌ها و داروهای بیوتکنولوژی و کیت‌های تشخیصی و خدمات پژوهشی در حوزه‌های مختلف متمرکز شد و مشخصه یابی بانک‌های سلولی از جمله خدمات این شرکت به شمار می‌رود. این محقق در این باره توضیح داد: در بیوتکنولوژی، فرآیندهای دارویی یا مشتق از یک فرآینده زنده است و یا بر اساس سیستم بیانی زنده تولید می‌شود و بانکی که منبع تولید کننده یک داروی بیوتکنولوژی قرار می‌گیرد لازم است که از جنبه‌های مختلف مورد آزمون قرار گیرد تا مراجع قانونی اطمینان حاصل کنند که همان بانک سلولی است که عاری از آلودگی است و توالی‌های ژنتیکی آن نیز درست است. وی با تاکید بر اینکه ما در تحقیقاتی که انجام دادیم روش‌های مشخصه یابی بانک‌های سلولی را بومی سازی کردیم، اظهار کرد: تاکنون برای این امر کلیه نمونه‌ها به خارج ارسال می‌شد.

فاضل زمینه دیگر تحقیقاتی این شرکت را "بررسی حذف و غیر فعال سازی ویروس‌ها" در روند تولید داروها (Viral Safety) ذکر کرد و در این باره توضیح داد: هر دارویی که با فرآیند بیوتکنولوژی تولید می‌شود، با توجه به این که در این فرآیند سلول وجود دارد، هر سلول می‌تواند میزبان ویروس باشد، از این رو باید در پروسه تولید داروهای بیوتکنولوژی برای حذف و یا غیر فعال سازی ویروس پیش بینی شود تا اطمینان حاصل شود که فرآورده نهایی فاقد هر گونه ویروس است. وی با بیان اینکه ارزیابی حذف و یا غیر فعال سازی سلول نیازمند دانش فنی بالایی است، خاطر نشان کرد: در این زمینه خدمات به شرکت‌های دارو سازی ارائه می‎‌کنیم.

فاضل، تولید کیت‌های کنترل کیفی داروهای بیوتکنولوژی را از دیگر حوزه‌های تحقیقاتی این شرکت دانش بنیان نام برد و گفت: این کیت‎‌ها بر مبنای روش‌های مولکولی است. به این ترتیب کیت‌هایی را در این زمینه تولید کرده و در اختیار شرکت‌های متقاضی تولید کننده دارو قرار می‌دهیم و این شرکت‌ها فرآوردهای دارویی تولید شده را با استفاده از این کیت‌ها تست می‌کند.

خدمات دانش بنیان به شرکت‌ها

مجری طرح تولید کیت‌هایی برای تست بوتاکس ایرانی و انجام تست‌های مربوط به واکسن آنفلوآنزا در زمینه مشخصه یابی بانک‌های سلولی آن را از دیگر خدمات این شرکت نام برد و گفت: حوزه فعالیت‌های این شرکت شامل "سلول"، "پروتئین"، "ویروس" و "ژن" می‌شود و در کنار کلیه آزمون‌های استاندارد قادریم با تکیه بر دانش پژوهشگران خود، آزمون‌های مورد نظر و اختصاصی مشتریان را طراحی، معتبرسازی و راه اندازی کنیم. وی با تاکید بر اینکه این شرکت تنها مجموعه دارای گواهی‌نامه GLP یا (Good Laboratory Practice) است، ادامه داد: از آنجایی که شرکت‌های تولید کننده محصولات بیوتکنولوژی در حال صادرات محصولات خود بودند، نیازمند انجام آنالیزهای خاص از سوی آزمایشگاه‌های دارای گواهینامه GLP بودند.

فاضل از راه اندازی شعبه این شرکت در پارک فناوری پردیس خبر داد و یادآور شد: بخشی از این شرکت در آزمایشگاه جامع تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی به اساتید، دانشجویان و پژوهشگران و شرکت‌ها خدمات ارائه می‎‌دهد و برای گسترش فعالیت‌های خود اقدام به خریداری فضایی در پارک فناوری پردیس کردیم. این محقق ایجاد اولین حیوان خانه استاندارد برای آزمون‌های فاز حیوانی و راه‌اندازی فضایی برای تولید کیت‌سازی را از دیگر اقدامات این مجموعه دانش پایه نام برد.

شتابدهنده‌ای برای پر کردن خلاهای صنعتی

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان راه اندازی شتابدهنده به نام "بومیکس" را از دیگر اقدامات نام برد و یادآور شد: معمولا شتابدهنده‌ها راه اندازی می‌شود و در آن از تیم‌های دارای ایده پذیرش می‌شود، ولی ما ایده‌هایی در حوزه‌های مرتبط با فعالیت‌‎های این شرکت داشتیم؛ از این رو شتابدهنده‌ای را راه اندازی کردیم و به ۸ تیم اجرای این طرح‌ها واگذار شد. این ایده‌ها به نوعی جبران خلاهای ارتباط صنعت و دانشگاه به شمار می‌رود. وی با اشاره به اینکه یک شتابدهنده با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ستاد توسعه زیست فناوری راه اندازی کردیم، اظهار کرد: در حال حاضر ۸ پروژه در ۸ تیم متفاوت در زمینه‌های مختلف از فناوری اطلاعات تا کیت‌های تشخیصی، آزمون‌های حیوانی و کیت‌های کنترل کیفی به نام "بومیکس" فعالیت می‌کنند.

فاضل افزود: در این شتابدهنده یک مدل خاصی را شروع کردیم، از این لحاظ که در این شتابدهنده ما منتظر این نشدیم که تیم با ایده به سراغ ما بیاید، بلکه ما در شتابدهنده ایده داریم و سرمایه اولیه برای راه اندازی را نیز در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهیم و تنها باید منابع انسانی این ایده‌ها تامین شود. فاضل خاطر نشان کرد: ما در این شتابدهنده سعی کردیم زبان مشترک دانشگاه و صنعت باشیم، چون عموما دانشگاه نمی‌داند صنعت چه می‌خواهد و صنعت نیز نمی‌تواند با دانشگاه به دلیل قوانین دست وپا گیر و موضوع مالکیت فکری ارتباط برقرار کند. در حال حاضر سه فاز پیش شتابدهی، شتابدهی و پساشتابدهی تعریف کردیم که این هشت تیم در فاز شتابدهی قرار دارند.

محصولات کرونایی برای کاهش اپیدمی

فاضل ادامه داد: با شیوع کرونا ویروس در کشور اقدام به تولید کیت‌های تشخیصی کردیم. کار تحقیقاتی در این زمینه را از اواخر بهمن ماه آغاز کردیم و در اواخر فروردین ماه این مطالعات به نتیجه رسید. وی با بیان اینکه دو دسته کیت برای تشخیص ویروس کووید-۱۹ عرضه شده است، گفت: یک دسته از این محصول، کیت‌هایی هستند که بر اساس حضور ویروس در بدن فرد پاسخ می‌دهند و از این طریق تعیین می‌کنند که فرد مبتلا به این بیماری شده است یا خیر. وی با بیان اینکه کیت‌های تولید شده در این شرکت بر اساس نمونه‌هایی که از حلق و مخاط بینی گرفته می‌شود، می‌تواند حضور ویروس را در بدن فرد تشخیص دهد، یادآور شد: این کیت‌ها با عنوان کیت‌های PCR شناخته می‌شوند.

فاضل دسته دوم کیت‌ها را کیت‌های سرولوژیک دانست و اظهار کرد: این کیت‌ها بر اساس واکنش بدن به ویروس عمل می‌کند. دقت تشخیصی این کیت پایین است و از این رو کاربرد تشخیصی ندارد؛ چرا که داده‌های درستی ارائه نمی‌دهد. این محقق با بیان اینکه کیت‌های سرولوژیک صرفا نشان می‌دهد که در مجاورت ویروس قرار داشته است یا خیر، گفت: این کیت‌ها حتی نمی‌توانند نشان دهند که فرد بهبود یافته است و یا اینکه این ویروس در بدن فرد وجود دارد یا خیر. وی تولید کیت‌ را از زمینه‌های فعالیت این شرکت ذکر کرد و یادآور شد: علاوه بر تولید این نوع کیت‌ها آزمون‌های مختلفی برای ویروس‌زدایی و تعیین تیتر (مقدار ویروس‌ها) ویروس ارائه می‌دهیم. مجری طرح با اشاره به تولید کیت‌های تشخیص کووید-۱۹ خاطر نشان کرد: در حال حاضر ظرفیت تولید هزار کیت ۱۰۰ آزمونی (انجام ۱۰۰ هزار آزمون) را در یک هفته را داریم و موفق به تجاری سازی کیت‌های تشخیص کووید ۱۹ شدیم که در آزمایشگاه‌های تشخیصی توزیع شده است.