زیست فناوری، سلامت و فناوری های پزشکی

بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی؛‌ مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به زودی تبدیل به بحران بهداشت عمومی شود. امروزه اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌های موجود در بازار به طور چشم‌گیری کاهش یافته و بسیاری از گونه‌های باکتریایی در برابر رده‌های مختلف آنتی‌بیوتیک مقاوم شده‌اند. برای حل این مشکل، پژوهشگران به دنبال یافتن منابع جدید و کارآمد ترکیبات ضدباکتریایی هستند.

قارچ‌ها جزو مهم‌ترین و متنوع‌ترین منابع طبیعی آنتی‌بیوتیک و آنتی‌اکسیدان هستند. به همین دلیل بررسی قارچ‌ها از نظر ترکیبات جدید اهمیت زیادی دارد. «اینوکوتیس لویس» قارچی به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است و روی تنه درختان زنده رشد می‌کند. پژوهش‌های اخیر نشان داده که این قارچ می‌تواند از چربی خون بالا جلوگیری کند و خاصیت کاهنده قند خون و تنظیم انسولین در دیابت نوع دو را دارد. با توجه به این موضوع، پژوهشگران با انجام مطالعه‌ای؛ ویژگی‌های ضد باکتریایی و آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های قارچ اینوکوتیس لویس را برای نخستین‌بار بررسی کردند.

در این مطالعه «سمانه چهارمیری دوخواهرانی»؛ دانشجوی دکتری پژوهشکده زیست‌فناوری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و «عباس فرازمند»؛ استادیار میکروبیولوژی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران، به همراه دیگر همکارانشان مشارکت داشتند. برای انجام این پژوهش نمونه‌های قارچی جمع‌آوری شدند و عصاره آبی، اتانولی و متانولی آن‌ها استخراج شد. اثر آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها، اثر ضد باکتریایی آن‌ها و آنالیز ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی آن‌ها نیز مورد بررسی قرار گرفت.

برای بررسی خاصیت ضد باکتریایی این قارچ، از شش گونه باکتری (استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سوبتیلیس، استرپتوکوکوس موتانس، سودوموناس آئروژینوزا، اسینتوباکتر بومانی و اشرشیاکلی) استفاده شد. بررسی‌های این مطالعه نشان داد که از میان باکتری‌های بررسی‌شده، باکتری سودوموناس آئروژینوزا بیشترین مقاومت را نسبت به عصاره‌های این نوع قارچ دارد و باکتری استروپتوکوکوس موتانس نسبت به باکتری‌های دیگر به عصاره‌های متانولی و اتانولی این قارچ حساس‌تر بود.

بررسی یافته‌های این پژوهش حاکی از این است که قارچ اینوکوتیس لویس، عملکرد ضد باکتریایی و همچنین آنتی‌اکسیدانی دارد. به علاوه این قارچ دارای ترکیبات فنلی و آسکوربیک‌اسید است. پژوهشگران این مطالعه بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، می‌گویند: «عصاره‌های متانولی و اتانولی اثر ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی قوی‌تری نسبت به عصاره آبی دارند و مقدار ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی کل آن‌ها نسبت به عصاره آبی بیشتر است. ویژگی ضد باکتریایی این قارچ را تا حدی می‌توان به میزان ترکیبات فنلی آن نسبت داد».

این محققان معتقدند که ترکیبات ضد باکتریایی قارچ‌ها پتانسیل ارزشمندی برای کاربرد به شکل آنتی‌بیوتیک‌های جدید در درمان عفونت‌ها دارند. همچنین می‌توان از آن‌ها به شکل آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی استفاده کرد. ولی باید توجه داشت که برای طراحی آنتی‌بیوتیک‌های و آنتی‌اکسیدان‌ها از گونه‌های مختلف مثل این قارچ باید بررسی‌های بیشتری به ویژه آزمایش‌های سمیت‌های سلولی، انجام شود.

یافته‌های این مطالعه پاییز سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «اثر ضد باکتریایی و آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های قارچ پلی‌پور اینوکوتیس لویس و ارزیابی ترکیبات فنلی آن» در فصل‌نامه علمی زیست‌شناسی میکروارگانیسم‌ها، منتشر شده است.