زیست فناوری

استانداردکردن فرآیند، خدمات و محصولات؛ ضرورت تولید صنعتی، تبادل کالا در سطح ملی و بین‌المللی و اطمینان‌بخشی به مشتری است و کنترل کیفیت محصول، ضامن رعایت استاندارد است. اما آیا برای دستگاه‌ها، ماشین‌آلات، ابزار، تجهیزات، مواد و کالاهایی که برای اولین‌بار در کشور ساخته و یا نمونه‌سازی می‌شود، استاندارد وجود دارد و یا مرجعی هست که بتواند این محصول را با استاندارد مقایسه کرده و در مورد استاندارد بودن آن قضاوت کرده و گواهی صادر کند که به خریدار و مصرف‌کننده اطمینان دهد؟ اکثر شرکت‌های دانش‌بنیانی که با ایده ساخت یکی از نیازهای فناورانه کشور کار خود را آغاز و یا براساس آن شرکتی را ایجاد می‌کنند، با مشکل نداشتن استاندارد و یا گواهی از مراجع ذی‌ربط مواجه هستند و تعداد زیادی از کسب و کارها به همین دلیل شکست می‌خورد.

علی‌رغم اینکه محصول ساخته‌شده می‌تواند نیازهای کشور را به خوبی برطرف کند ولی بلااستفاده مانده و همچنان مشکلات فنی و نیازهای فناوری کشور حل نمی‌شود. این مشکلات در صنعت نفت، دارو و تجهیزات پزشکی، صنعت هوائی، حمل و نقل ریلی و فناوری ارتباطات به خوبی قابل مشاهده است. اما موفقیت کشور در صنایع دفاعی به خصوص در سلاح‌های نظامی و موشکی و صنعت هسته‌ای، علی رغم نبود آزمایشگاه استاندارد، مدیون ریسک مدیران باتجربه، شجاع و پذیرش مسئولیت شکست‌ها توسط مدیران ارشد است. به تعبیر دیگر، موفقیت طرح‌های توسعه فناوری از طریق مهندسی معکوس، تحقیقات مهندسی و نمونه‌سازی صنعتی مدیون یک مدیر جهادی شجاع و ریسک‌پذیر است که خود را برای مجازات‌های عدم موفقیت طرح آماده کرده است. 
راه عملی و منطقی برای حل مشکل فوق و ایجاد تحول در بومی‌سازی فناوری‌های مورد نیاز کشور و به‌کارگیری فناوری‌های بومی‌شده، ایجاد آزمایشگاه‌های مرجع مورد قبول صنایع و استاندارد است. بخشی از دستگاه‌ها و تجهیزات دارای استاندارد بین‌المللی و ملی نیستند و از استانداردهای کارخانه‌ای و یا صنعتی تبعیت کرده و مورد قبول همگان است. که در این مورد ایجاد آزمایشگاه مرجع و رفرانس در صنایع می‌تواند این مشکل را حل کند. شبکه آزمایشگاه‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری بستر مناسبی برای حل این مشکل ملی است. 
تعداد زیادی از دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی در آزمایشگاه‌های این شبکه موجود است و باید با ساخت و یا ایجاد آزمایشگاه‌های مکمل مشکل استاندارد کردن و صدور گواهینامه صلاحیت کاربرد صنعتی را برطرف کرد. با این اقدام نه تنها مشکل صنایع و نیاز آن‌ها به انواع دستگاه‌ها و تجهیزات و مواد وارداتی برطرف می‌شود، بلکه شرکت‌های دانش‌بنیان ایجادشده که به دلیل نبودن مرجع صدور صلاحیت فنی و کاربرد صنعتی قادر به تولید و فروش محصولات ساخته‌شده خود نیستند را تواناتر کرده و شرایط توسعه آن‌ها را فراهم می‌کند.
با تعریف پروژه‌های نیازسنجی ساخت آزمایشگاه‌های مرجع کشور و تهیه فهرست تجهیزات و آزمایشگاه‌های جدید و احداث آن‌ها با همکاری صنایع ذیربط و سازمان ملی استاندارد ایران و با حمایت معاونت علمی و فناوری، مشکل استاندارد کردن دستگاه‌ها، تجهیزات و مواد بومی‌شده که تست عملیاتی آن‌ها با موفقیت همراه بوده است را حل خواهد کرد.
*مدیرکل دفترامور فناوری استان‌ها معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری