زیست فناوری

زیست فناوری محیط زیست به معنای به کارگیری سیستم های زنده، فراورده ها و یا سازوکارهای آنها برای حل هرگونه مشکلات زیست محیطی می باشد.كارگروه محيط زيست در ابتدای سال 93، به منظور بکارگیری ظرفیت علمی، ايجاد هماهنگي و هم‌افزايي فعاليت‌ دستگاه‌ها و نهادهاي مجري در حوزه محيط زيست و مرتفع نمودن مخاطرات جدي در اين حوزه شروع به فعاليت نمود.

کارگروه متشکل از اعضاء متخصص در حیطه‌های محیط‌زیست، بیوتکنولوژی و سایر رشته‌های مرتبط می‌باشد در جدول زیر اعضاء تشکیل‌دهنده کارگروه، عناوین سازمانی و تخصص ایشان توضیح داده شده است.

1- توسعه فناوری در حوزه هوا و گرد و غبار

نیازهای فناورانه در موضوعات:
▧ ارائه ایده و معرفی روش¬های مقابله با گرد و غبار با رویکردهای اقتصادی و اشتغال زایی بومیان منطقه
▧ تولید پلیمرهای‌زیستی مناسب برای تثبیت خاک درکانون‌های تولید گرد و غبار و طوفان‌هاي شن و نمك
▧ تولید فراورده‌های زیستی مناسب برای جلوگیری ازتشکیل گرد و غبارهای میکرونی انبارهای روباز صنایع فولاد، مس،سرب، روی و آلومینیوم
▧ اسفاده از روش‌های زیست ‌فناوری برای احیاء تالاب¬ها
▧ بررسي مطالعاتي كارايي مالچ‌ها بيولوژيك واثرات آن بر خاك و محيط زيست
اقدامات:
▧ اجرای پایلوت توسعه فناوریهای شورورزی با همکاری موسسه جهاد نصر، صندوق زیست فناوری و مرکز ملی تحقیقات شوری یزد در کانون شماره یک تولید گرد و غبار در منطقه دشت آزادگان خوزستان- سال 1396
▧ شناسایی شرکت های تولید کننده مالچ های سازگار با محیط زیست و برنامه ریزی اجرای پایلوت مالچ پاشی در کانون های تولید گردوغبار خوزستان- سال 1396

2- توسعه فناوری در حوزه زیست‌پالایی آب و خاک

نیازهای فناورانه در موضوعات:
▧ حذف نیترات و فلزات سنگین از شبکه‌های تامین آب آشامیدنی
▧ حذف نیتروژن و فسفر از فاضلاب‌های شهری
▧ زیست پالایی فلزات با ارزش از معادن وحذف فلزات سنگين از پسماندها و پساب‌هاي صنعتي
▧ تصفیه شیرابه وپساب ها
▧ زیست پالایی فاضلاب های مجتمع های درمانی وپزشکی
▧ استحصال بیو‌گاز از واحدهای هضم لجن سامانه تصفیه فاضلاب شهری
▧ بهره برداري از آبهاي شور، لب‌شور و غيرمتعارف درسطح حوضه‌هاي آبريزکشور
▧ حذف رنگ از پساب‌هاي صنعتي بخصوص صنایع نساجی و تصفیه فاضلاب صنایع چرم سازی
اقدامات:
راه اندازی واحد پايلوت سيستم تصفيه فاضلاب شهری شاهین شهر به روش زیستی در نیروگاه برق شهید منتظری برای تصفیه 300 متر مکعب در روز، از فاضلاب شهری- سال 1395

3- توسعه فناوری در حوزه سوخت زیستی

نیازهای فناورانه در موضوعات:
▧توسعه پالایشگاه‌های زیستی بمنظور تولید همزمان سوخت‌های زیستی (بیودیزل، بیواتانل، بیوبوتانل و مواد با ارزش افزوده بالا
▧تولید سوخت زیستی نسل دوم و سوم با درنظر‌گرفتن کاهش آلاینده‌های محیطی
▧تولید بیوگاز از ضایعات کشاورزی، شهری و صنعتی
▧تولید برق زیستی از زیست توده و ضایعات
▧تولید راکتورهای پیشرفته جهت تولید انواع سوخت‌های زیستی
▧فناوری‌های نوین مرتبط با تولید سوخت‌های زیستی نظیر فناوری‌های غشائی، مهندسی زیستی، نانوکاتالیست‌ها، و خورشیدی
▧تولید روان‌سازهای زیستی
▧بهینه‌سازی سیستم‌ها و سامانه‌های تولید و مصرف سوخت‌های زیستی
اقدامات:
اجرای موفق پایلوت استفاده از گازوئیل زیستی(B5)در اتوبوس های شهر تهران با همکاری شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه -سال1394

4- حوزه احیاء جنگل‌های بلوط و منابع طبیعی

نیازهای فناورانه در موضوعات:
▧ شناسایی و اولویت¬بندی عوامل انسانی ومدیریتی موثر بر زوال بلوط
▧ بررسی تاثیر بحران گرد و غبار بر زوال بلوط و بالعکس
▧ بررسی تاثیرات زوال بلوط بر تشدید بحران آب و بلایای طبیعی مرتبط (سیل و خشکسالی)
▧ بررسی تاثیرات زوال بلوط در کاهش ترسیب کربن و تشدید تغییراقلیم
▧ بررسی تاثیرات زوال بلوط بر تنوع زیستی
▧ بررسی تاثیرات زوال بلوط بر سلامت و بهداشت عمومی
▧ برآورد ارزش اقتصادی - زیست محیطی جنگل¬های بلوط
▧ توسعه سامانه پایش جنگل¬های بلوط

5- کمیته هماهنگ کننده ارتباطات و فرصت¬های بین المللی در زمینه بیوتکنولوژی محیط¬زیست

نیازهای فناورانه در موضوعات:
▧ شناسایی امکانات علمی بین المللی و بهره¬ گیری از تجارب متخصصین جهانی به منظور حل مشکلات و معضلات زیست محیطی کشور بالاخص بیابان زدایی و احیاء تالاب¬ها در استان¬های سیستان و بلوچستان و خوزستان
▧ گسترش و تسهیل ارتباط علمی میان مراکز علمی و بین‌المللی معتبر در زمینه محیط زیست و متخصصین و مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی ایران
▧ حمایت از برگزاری نشست¬های تخصصی، کارگاه‌های آموزشی و همایش‌های علمی بین‌المللی زیست محیطی در مراکز علمی کشور
▧ تعریف پروژه¬های موثر در حل مشکلات زیست محیطی کشور با مشارکت متخصصین داخلی و خارجی با نظارت مستمر بر کیفیت اجرای پروژه¬ها.
▧ انعکاس داده ها و گزارشهای ملی در معتبرترین نشریات جهان نظیر The Lancet به نحوی که اسناد لازم جهت چانه زنی های آینده در عرصه های بین المللی در بالاترین سطح ممکن مدون گردند.
▧ تلاش در جهت انتقال دانش، تجربیات، منابع و امکانات بین المللی به کشور در راستای بهبود شرایط زیست محیطی کشور و مقابله با تاثیرات مخرب تغییر اقلیم بالاخص در حوزه هایی که کشور در آنها با معضل روبرو است (نظیر زوال جنگلهای بلوط، دریاچه ارومیه و سایر حوزه های آبی تحت مخاطره و ...)
▧ همکاری و هماهنگی با کمسیون¬های بین المللی در حوزه محیط زیست مانند کمیسیون تغییر اقلیم و بهداشت عمومی Lancet

نقشه راه نهایی حوزه زیست فناوری محیط زیست در قالب شکل زیر نشان داده شده است. این نقشه بر اساس 4 لایه پیاده سازی شده که شامل پیشران‌ها و موانع، بازارها و تکنولوژی‌ها و برنامه‌ها بر اساس بازه‌های زمانی کوتاه مدت (1395 ـ 1397) میان مدت (1398 ـ 1400) و بلند مدت (۱۴۰۱ ـ ۱۴۰۴) می‌باشند. همانطور که در این شکل مشخص است، لایه موانع و پیشران‌های توسعه زیست فناوری صنعتی در ایران در گروه‌های اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیست‌محیطی و سیاسی و قانونی دسته‌بندی شده‌اند. پیشران‌های مذکور منجر به شکل گیری و تقویت بازارها می‌شوند و موانع، مسیر توسعه را کند کرده و بر این اساس تدابیری جهت فائق آمدن بر آنها در قسمت‌های مختلف برنامه توسعه تولید دانش بنیان اندیشیده شده است.
لایه دوم مربوط به بازارها و محصولات می‌باشد. هر یک از این بازارها توسط محصولات گوناگون اشغال شده‌اند ابتدا و انتهای فلش‌های محصولات، به معنی زمان شروع و پایان تولید محصول مورد نظر به عنوان اولویت تولید است. این بدان معناست که در این بازه زمانی، تولید این محصول تحت حمایت قرار گرفته و با فراهم آمدن تکنولوژی‌های کلیدی مورد نیاز و تحقق برنامه‌های در نظر گرفته شده در زمان تعیین شده، پس از اتمام فلش، تولید محصول مذکور امکان‌پذیر خواهد بود. براساس وضعیت موجود و نظرات متخصصین، توسعه محصولات یا دسته محصولات هر بازار در افق‌های زمانی کوتاه مدت تا بلند مدت تعیین شده است.
لایه سوم مربوط به تکنولوژی‌های کلیدی مورد نیاز جهت تولید محصولات لایه‌های فوقانی است. در لایه مربوط به تکنولوژی، فلش‌های تکنولوژی هر بازار بر اساس شماره آن بازار (که در لایه بازارها با کدهای یک تا 3 مشخص شده‌اند) نمایش داده شده است. ابتدای فلش‌های این لایه، نشان دهنده شروع فعالیت جهت دستیابی به تکنولوژی مورد نظر و انتهای فلش، نشان دهنده حصول کامل تکنولوژی است. در رابطه با تکنولوژی‌های مشترک میان بازارهای گوناگون، مواردی که داری زمان شروع و پایان یکسان بوده‌اند در قالب یک فلش که دربرگیرنده کد بازارهای مرتبط است و مواردی که زمان شروع و پایان یکسان ندارند با فلش‌های سفید بزرگتر که دربرگیرنده تکنولوژی‌های مورد نیاز بازارها به صورت مجزا هستند نشان داده شده است. حصول تکنولوژی و تولید محصول با یکدیگر در ارتباط هستند. فلش‌های تکنولوژی و مجصولات به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که شروع تولید محصول، بسته به محصول و تکنولوژی مورد بحث، با میزان دستیابی به تکنولوژی تولید آن محصول متناسب باشد.
لایه انتهایی هم مرتبط با برنامه‌های مورد نیاز جهت تحقق اهداف لایه‌های فوقانی و فائق آمدن بر موانع موجود بر اساس شرایط و وضعیت بازارهای مختلف است.

طبق مصوبات جلسه پنجاه و هشتم کارگروه، کمیته‌های کارگروه مجددآ شکل گرفت. کمیته‌ها و نمایندگان تشکیل دهنده هر کمیته در شکل زیر مشخص شده است.

روند دریافت طرح و پایان نامه از گروه پژوهش در سال 96 به شکل زیر انجام شد.

از دیگر فعالیت‌های کارگروه محیط زیست در سال 1396 انجام پایلوت‌های پژوهشی و طرح‌های برون سپاری کارگروه بود که این طرح¬ها و پایلوت¬ها درحال انجام هستند. عناوین این پایلوت‌ها و طرح‌های برون سپاری به شرح زیر می‌باشد.

◀ در بهمن ماه سال 1396 پایلوت شماره1،2و 4 در گروه پژوهش ستاد زیست فناوری تصویب و فراخوان این RFP بر روی سایت ستاد توسعه زیست فناوری جهت دریافت طرح¬ها و ایده¬ها قرار داده شده است.

سرکار خانم فاطمه صابری، دبیر کارگروه محیط زیست، شماره تماس: 88031198 داخلی 209
سرکار خانم مهدیه قدیری معصوم، کارشناس کارگروه محیط زیست، شماره تماس: 88031198 داخلی 207
ایمیل کارگروه :
environ@biodc.isti.ir
bioenviron92@gmail.com