زیست فناوری

سخن مدیر کارگروه:
ایران به‌واسطه ذخایر فسیلی نفت و گاز، کشوری ثروتمند به شمار مي‌رود ولی دانشمندان علوم طبیعی و سياست گذاران حوزه كشاورزي و توليدات زيستي ، وجود ذخایر ژنتيكي فراوان و منحصر به‌ فرد گیاهی،آبزیان، جانوری و ميكرو ارگانيسم¬ها و بي¬مهرگان را به‌عنوان ثروت و سرمایه اصلی این سرزمین پهناور به عنوان یکی از کشورهای بسیار غنی (Megadiverse) دنیا ازنظر ذخایر ژنتیکی ، قلمداد مي‌کنند و این حقیقتی است که درگذر سال‌ها مورد غفلت واقع‌شده است منابع ژنتیکی اجزای سازنده حیات و سیستم‌های زیستی هستند كه از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ذخایر هر کشوری محسوب می‌شوند. ارزش اقتصادی ذخایر ژنتیکی از دیگر ذخایر موجود در کشور بسيار حیاتی و بیشتر است.. امروزه اين منابع با پيشرفت علم و فنّاوری در بهره¬برداري از آن‌ها به ذخاير بسيار ارزشمندتر از ذخایر معدنی مانند نفت و طلا تبديل شده¬اند، به‌طوری‌که:
• ذخایر ژنتیکی پایه و اساس کلیه تولیدات بیولوژیک اعم از کشاورزی، غذائی، داروئی و بسیاری از لوازم زندگی و صنعتی و شيميائي می‌باشند و موفقیت در افزایش این تولیدات بر بهره‌برداری از این منابع استوار است.
• هرگونه فقرزدائی و ایجاد امنیت غذائی و به دنبال آن توسعه و امنيت اقتصادی، اجتماعی و سياسي مستلزم استفاده پایدار از این منابع پایه¬ای است.
• این ذخایر نقش بسیار مهمی در ساختار و پالایش چرخه‌های زیست‌محیطی مانند چرخه‌های تولید هوا، آب‌وخاک کشاورزی ایفا می‌کنند که ارزش آن‌ها از این منظر برای بشر غیرقابل قیمت‌گذاری است.
• با توجه به تغييرات جهاني اقليم و چشم‌انداز شكننده و بحراني منابع آب‌وخاک كشور، ذخاير ژنتيكي كليد اصلي افزايش بهره¬وري از اين منابع اساسي كشاورزي و زیست‌محیطی مي¬باشند.
لذا حفاظت، صیانت و بهره‌برداری پایدار از این منابع که تضمین‌کننده حیات این کشور در حال و آینده است و انتقال آن به نسل‌های آینده از وظایف مهم ملی همه ماست.
ضرورت تشکیل کارگروه: کارگروه زيست بانك و ذخایر ژنتیکی در راستاي اجراي ماده 9 راهبردهاي زيست‌فناوري (مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي- آبان‌ماه 1386) و ماده 12 مصوبه تشکیل ستاد توسعه زیست‌فناوری (مصوب شورایعالی انقلاب فرهنگی) با هدف برنامه‌ريزي ملي و هماهنگي ميان مراكز ذخاير ژنتيكي و زيست‌بانك‌هاي فعال كشور و به منظور جلوگیری از موازی کاری، افزايش تعامل ، همكاري،‌ همفكري و ارايه راهكارهاي مناسب جهت رفع مشكلات موجود و برنامه‌ريزي جهت ارتقاي كيفيت و كميت خدمات بانك‌هاي ژن و زيست‌بانك‌هاي كشور از سال 1388 تشکیل شده است.
§ منابع ژنتیکی گیاهی

اهداف و وظایف کارگروه:

- مدیریت منسجم منابع ژنتیکی از طریق تشکیل شبکه بانک های ژن کشور
- تشکیل زیست بانک ذخیره ای ملی با همکاری سازمان پدافند غیر عامل برای حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی کشور و ایجاد نسخه پشتیبان ذخایر ژنتیکی
- تدوین سیاست ها، راهبردهای کلی و برنامه های کلان کشور برای شناسایی، حفظ و احیاء ذخایر ژنتیکی
- بررسی روش‌های کارآمد جهت حفظ و نگهداري از وضع موجود بانك‌های ژن و جلوگیری از دست دادن ذخایر ژنتیکی بانک‌های ژن کشور
- نیازسنجی، آسیب شناسی زيست‌بانك‌ها و برآورد اعتبارات حمایتی موردنیاز مراکز ذخایر ژنتیکی کشور در راستای تامین آن‌ها
- حمایت از طرح های بهره برداری اقتصادی از ذخایر ژنتیکی کشور
- تعریف مدل اقتصادی و تهیه زنجیره ارزش برای حفاظت و بهره برداری اقتصادی از ذخایر ژنتیکی در معرض خطر و توسعه تنوع زیستی
- ارائه برنامه‌های تشویقی برای هدایت حوزه‌های فعال در زیست‌فناوری برای سرمایه‌گذاری در برنامه‌های توسعه و بهره برداری از تنوع زیستی کشور
- تهیه دستورالعمل های ملی مورد نیاز برای تبادل ذخایر ژنتیکی براساس قوانین موجود ملی وبین المللی
- - انتشار دستورالعمل استانداردهای بانک‌های ژن کشور
- نظارت بر فعالیت‌های ذخایر زیستی کشور بر طبق استانداردهای ملی و بین المللی

فعالیت های مهم کارگروه:

- تهیه پورتال شبکه بانک های ژن کشور
- آسیب شناسی بانک های ژن کشور

وظایف شبکه:
- اخذ برنامه های دستگاه های ذیربط و تدوین برنامه های کشور برای شناسایی ، حفظ ،احیا و بهره برداری پایدار از ذخایر ژنتیکی و زیستی
- ساماندهی شبکه های اطلاعاتی ذخایر ژنتیکی و زیستی
- ارايه خدمات مورد نياز مراكز علمي، پژوهشي، درماني، صنعتي و غيره در راستاي حفظ و بكارگيري ذخاير ژنتيكي و زيستي كشور
- جلوگيري از موازي‌كاري و ماموریت بخشی به هر یک از بانک‌های ژن عضو شبکه ملی ذخایر ژنتیکی کشور

تبصره: شبکه بانک¬های ژن کشور آئین نامه داخلی فعالیت های خود را تا دو ماه پس ازتشکیل آن تدوین و تصویب خواهد نمود.

وظایف شبکه:

- منابع ژنتیکی گیاهی
- منابع ژنتیکی دام و طیور
- منابع ژنتیکی شیلات و آبزیان
- منابع ژنتیکی میکروارگانیسم‌ها و لاین‌های سلولی
- منابع ژنتیکی بی مهرگان
- منابع ژنتیکی حیات وحش و جانوران
- انسانی ( خون، بند ناف، اسپرم، تخمک ، سلول رویانی و ...)
- بافت و لاین های سلولی

ترویج و آموزش:

- تالیف کتاب مطالعه جامع بانک‌های ژن دنیا و کتاب مطالعه جامع بانک های ژن ایران